“सूर्य आत्मा जगत: तस्थुषश्च” इत्यादि वेद वचन अनुसार संसार र संसारभरिका जीवहरुको आत्मा नै सूर्य हो । आत्माले नै अनेक भोग इच्छा गर्ने र कर्मानुसार शरीर धारण गर्ने गर्छ । महर्षि कश्यप र अदितिबाट जन्मेकाले काश्यप आदित्य आदि अनेक नामले व्यवहार गरिन्छ । जीवनको केन्द्र आत्मा हो र आत्माको श्रोत सूर्यदेव हुन । चराचर जगतका सृष्टि स्थिति र संहारका कारक शंकर भगवान सूर्यका दाहिनेमा र ऊर्जा शक्तिको रुपमा अग्नि देवता सूर्यको देव्रेमा सक्रिय रहेको मानिन्छ ।
सूर्यले ३६० डिग्री भ्रमण पूरा गर्दा एकवर्ष पूरा हुने गर्छ । ३६० लाई १२ राशिका रुपमा भाग गर्दा ३० डिग्रीको एउटा राशि हुने गर्छ । सूर्यले एक दिनमा एक डिग्री चल्छ, ३० दिनमा ३० डिग्री अर्थात् एउटा राशि पूरा गर्छ । यसैका आधारमा ३० दिनको एक महिना र बाह्र महिनाको एक वर्ष मान्ने व्यवस्था संसारमा चलेक़ो हो भन्ने स्पष्ट बुझ्नुपर्छ । ३०/३० डिग्रीका बाह्र राशि अर्थात् बाह्र महिना पूरा गर्दा वर्ष पूरा हुन्छ । यसरी सूर्यले एक वर्षमा एक चक्र ३६० डिग्री पूरा गर्छ । यो चक्रको शुरूवात मेष राशिको अश्विनी नक्षत्रबाट शुरू हुने र मीन राशिको रेवती नक्षत्रमा चक्र समाप्त हुने गर्छ ।
मेष राशिबाट वृष राशिमा जाँदा वृष संक्रान्ति भने झैं तत्तत् राशिमा जाँदा तत्तत् नामका संक्रान्ति हुने गर्छ । ती बाह्र संक्रान्ति मध्ये कर्कट संक्रान्तिबाट मकर संक्रान्ति सम्म अर्थात् साउने संक्रान्ति देखि माघे संक्रान्तिसम्म दक्षिणायन हुने, टाढ़ा जाने, जाडो हुने गर्छ भने माघे संक्रान्ति देखि साउने संक्रान्ति सम्मको ६ महिना उत्तरायण हुने, नजिक आउने र गर्मी हुने मानिएको छ । सम्पूर्ण आकाशलाई बाह्र राशिमा हेर्दा पाँचौं सिंह राशि ( भदौ महिना ) सूर्यको घर मानिन्छ जहाँ सूर्यले सुखद अनुभव गर्छन ।
मेष राशिमा सूर्य उच्च अर्थात् सर्वाधिक प्रभावशाली हुन्छन भने तुला राशिमा नीच अर्थात् सर्वाधिक नकारात्मक या कमजोर बन्दछन । चन्द्रमा मंगल र गुरु सूर्यका मित्र मानिन्छन । शुक्र र शनि शत्रु मानिन्छन । बुध सम मानिन्छन । मित्र ग्रहका राशिमा बसेका सूर्य प्रसन्न हुने, शत्रु ग्रहका राशिमा बसेका सूर्य दुःखी हुने र सम सम्बन्ध भएका ग्रहको राशिमा भए सम स्वभावकै फल दिने गर्दछन । यसरी सूर्य मेष कर्कट वृश्चिक धनु र मीन राशिमा हुँदा प्रसन्न रहन्छन भने वृषभ तुला मकर र कुम्भ राशिमा हुँदा दुःखी हुने र मिथुन एवं कन्या राशिमा हुँदा समतामूलक रहने गर्छन ।
महिनाका हिसाबले भन्दा वैशाख महिनामा सूर्य सर्वाधिक राम्रो र कार्तिक महिनामा सर्वाधिक नराम्रो हुन्छ । साउन भदौ मंसिर पुष र चैत महिनामा सुखदायी हुने, जेठ कार्तिक माघ फागुनमा दुखदायी हुने र असार असोज महिनामा सामान्य हुने गर्दछन ।
सूर्य राम्रो भएका बेला जन्मेकालाई सूर्यले दिने सामग्री खूब दिने गर्छन । जस्तै वैशाख या भदौमा जन्मेका जातकहरु प्रायः अत्यन्त शूरवीर आत्मबलले भरिपूर्ण हुने गर्छन भने कार्तिकमा जन्मिनेहरुको आत्मबल कमजोर हुने गर्छ । सूर्य कमजोर या नकारात्मक भएका बेला जन्मेकालाई सूर्यले दिनुपर्ने सामग्री दिंदैनन अथवा राम्रो दिंदैनन । सूर्यले दिने सामग्री के के हुन त ? भन्ने प्रश्न उठन सक्छ । आउनुहोस सूर्यग्रहको अधिकार क्षेत्रको बारेमा विचार गरौं ।
“सूर्यादात्म पितृ प्रभाव निरुजा शक्ति श्रियश्चिन्तयेत” इत्यादि शास्त्र वचन अनुसार सूर्यबाट आत्मबल, पैतृक सपोर्ट, प्रभावकारिता, निरोगिता, बल, श्री सम्पत्ति, पद प्रतिष्ठा, राज्य आदि पाइने गर्दछ । सूर्य नीच या नकारात्मक भएमा माथि भनिएका कुरा हुँदैनन अथवा कमजोर हुने गर्दछन । मनोरोग, आँखा टाउको मेरुदंड कलेजो आदि अंगमा समस्या हुने गर्छ । राज्य पुलिस प्रशासनबाट भय हुने गर्छ ।
सूर्य ग्रह सम्बन्धी समस्याको समाधानका लागि सूर्य मन्त्र जप पूजा हवन, प्रतिदिन अर्घ्य दान ( जल चढ़ाउने ) तामा या सुनको औंठीमा रूबी रत्न धारण, रातो दाल आदि अन्न कपड़ा आदि दान गर्नुपर्छ ।
सूर्य मन्त्र- ॐ घृणि: सूर्याय नम: ।
सूर्य प्रार्थना -
जपाकुसुम संकाशम् काश्यपेयम् महाद्युतिम् ।
तमोSरिम् सर्वपापघ्नम् प्रणतोSस्मि दिवाकरम् ॥
सूर्यलाई अर्घ्य चढ़ाउँदा भन्ने मन्त्र-
एहि सूर्य !! सहस्रांशो, तेजो राशे जगत्पते ।
अनुकम्पय माम् भक्त्या, गृहाणार्घ्यम् दिवाकर ॥
सर्वाधिक प्रभावकारी सूर्यको वैदिक मन्त्र -
ॐ आकृष्णेन रजसा वर्तमानो निवेशयन् नमृतम् मर्त्यञच ।
हिरण्ययेन सविता रथेना देवो याति भुवनानि पश्यन्न ।
आचार्य चूडामणि पाठक
Liked by:
