Amalaki Ekadashi Vrata | आमलकी एकादशी व्रत | २०८१ फागुन २६ | Hamro Patro

आउँदा दिनहरु

ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH
  • राशीफल

    साहित्य / ब्लग

    Feb/Mar 2025
    २०८१ फागुन
    २६
    सोमवार
    Mar 10, 2025
    फागुन शुक्ल एकादशी
    आमलकी एकादशी व्रत ( Amalaki Ekadashi Vrata )
    MY NOTE
    तपाईँले आजको मिति भन्दा पछिको नोट हाल्नु भएको छैन । तपाईँले जन्मदिन, मिटिङ, सम्झनु पर्ने कुराहरु, बिल तिर्ने दिन आदि टिपोट टिप्न सक्नुहुन्छ ।

    आमलकी एकादशी व्रत




    आमलकी एकादशी व्रत विशेष अडियो सामग्री

    महाशिवरात्रि र होलीको बिच समयमा पर्ने एकादशी
    महाशिवरात्रि र होलीको बिच समयमा पर्ने एकादशी आमलकी एकादशी हो । फाल्गुन शुक्ल पक्षमा पर्ने एकादशीलाई आमलकी एकादशी भनिन्छ । आमलकी एकादशीका दिन अमलाको वृक्षलाई भगवान् विष्णुको रूप सम्झेर पूजा गरिन्छ । त्यही भएर हिन्दु परम्परामा आमलकी एकादशीको पनि अन्य एकादशी झैँ विशेष महत्त्व छ ।आमलकी अर्थात् अमला, आउनुहोस् त्रिफला जडीको मुख्य फल अनि शास्त्रले असाध्यै चर्चा गर्ने यो अमृत समान फलको चर्चाबाटै आजको शब्द माला प्रारम्भ गरौँ ।

    मान्धाता र वशिष्ठ मुनीको संवाद

    राजा मान्धाता र वशिष्ठ मुनीको संवादमा पनि यो एकादशीको वर्णन सुन्न पाइन्छ । वशिष्ठ मुनीको प्रेरणाबाट अनि जानकारीबाट आमलकी एकादशीको महत्त्व चाल पाएर राजा मन्धाताले निरन्तर रूपमा यो एकादशीको व्रत लिन थालेको पाइन्छ । विष्णु पुराणमा उल्लेख भए अनुसार भगवान् विष्णुले थुक्ने क्रममा उहाँको दिव्य मुखभित्रबाट चन्द्रमा झैँ देखिने एउटा आकृति प्रकट भयो । उक्त चन्द्रविन्दु आकाश लोक हुँदै पृथ्वीमा झर्‍यो । पृथ्वीमा झरेको उक्त वस्तु बीज छेदन भई आमलक अर्थात् अमलाको बिरुवाका रूपमा पलायो र पछि रुखको रूप धारण भयो ।

    त्यही बेलादेखि अमलालाई विष्णु अवतार सम्झिएर धार्मिक कार्यमा समेत चलाउने गरी पवित्र फलका रूपमा स्वीकार गरियो । यही कारण पूजादि कार्यमा अमलाको पात, हाँगा र फललाई प्रयोग गरिँदै आएको हो । पवित्र फल अमलालाई जटिबुटी औषधीका रूपमा समेत प्रयोग गरिन्छ । आयुर्वेदमा त्रिफलामध्येको एक महत्त्वपूर्ण फल अमला हो । यसको नियमित सेवनले शरीरका धेरै विकारहरू नाश हुने भनाई छ ।

    अमलाको रुखको उत्पत्ति
    जसरी भगवानमा विष्णु पूजनीय छन्, त्यसै गरी फलहरूमा अमला पवित्र र पूजनीय मानिएको छ । विष्णुले जब सृष्टिको रचनाका लागि ब्रह्मालाई पुकारा गर्नुभयो, त्यही बेला अमलाको रुखको उत्पत्ति भएको मानिन्छ । भगवान् विष्णु स्वयंले पनि अमलालाई आदि वृक्षका रूपमा प्रतिष्ठापित गर्नु भएको धार्मिक ग्रन्थहरूमा उल्लेख भएको पाइन्छ ।

    आमलकी एकादशी व्रतको प्रभावले समस्त पापहरू नाश हुने धार्मिक विश्वास छ । यो एकादशी व्रत गर्नाले एक सय गाई दान गरेसरह फल प्राप्त हुने बताइएको छ । भगवान् विष्णुको मुखबाट उत्पत्ति भएको अमलाको रुखको पूजा गर्नाले विशेष धार्मिक फल प्राप्त हुने धार्मिक मान्यता छ । विभिन्न कारणले आमलकी एकादशीको व्रत बस्न नसकेका व्यक्तिहरूले यस एकादशीको स्मरण मात्रै गरे पनि पुण्य प्राप्त हुनेछ ।

    भगवान् विष्णुलाई समेत अत्यधिक प्रिय लाग्ने अमला खाँदा तीन गुणा धेरै शुभ फल प्राप्ति हुने शास्त्रीय भनाई छ । खासमा स्वर्ग र मोक्ष फलका लागि आमलकी एकादशीको व्रत बस्नु उचित मानिएको छ ।

    आमलकी एकादशी महात्मै
    एकादशी महात्मै अनुसार, एक नगरका सबै बासिन्दाहरू भगवान् विष्णुका भक्त थिए । उनीहरू सबैले हरेक एकादशी व्रतको नियमित पालना गर्दथे । एक पटक आमलकी एकादशीकै दिनमा सबै जना व्रत बसी मन्दिरमा जाग्राममा थिए । रातिको समय भएकाले एउटा धेरै हिंस्रक र असहिष्णु भोको सिकारी पनि सिकार खोज्दै खोज्दै त्यहाँ आइपुग्यो । सिकारीले मन्दिरमा पर्याप्त खानेकुरा देख्यो, तर धेरै मानिस भएका कारण उसले भोजन चोरेर भए पनि खाने सोच गर्‍यो, तर सकेन ।

    उसले भोजनकै लागि भए पनि त्यो रात विष्णुका भक्तहरूसँगै जागै बस्ने निर्णय गर्‍यो । भोलिपल्ट बिहान भएपछि सिकारीसहित सबै भक्तजनहरू आ–आफ्नो घर फर्किए । समय बित्दै जाँदा सिकारीको अचानक मृत्यु भयो । तर सिकारीले नजानीकनै भए पनि आमलकी एकादशीको व्रत गरेको थियो । त्यही भएर मरे पनि सबै पापहरू नास भई उक्त सिकारीलाई पुण्य प्राप्त हुन गयो । उसको पुनर्जन्म एउटा राजकीय खानदानमा भयो ।

    त्यस जन्ममा उक्त सिकारीको नाम राजा चित्र सेन रहन गयो । ऊ असाध्यै वीर, धार्मिक, सत्यवादी र विष्णुभक्त राज सदस्यका रूपमा देखापर्यो । दान धर्मवादी कार्यमा उसको तीव्र रुचि देखियो । समय बित्दै जाँदा उ राजपरिवारको सदस्यका नाताले सिकार खेल्न गयो, तर उ डाँकाहरूको चङ्गुलमा पर्‍यो ।

    हातहतियारसहितका डाँकाहरूले उसलाई मार्ने तयारी गर्न थाले । उसलाई विभिन्न हतियारले डाँकाहरूले प्रहार गर्न थाले । तर कुनै पनि हतियारले उसलाई केही चोट पुर्‍याउन सकेन । अझ शस्त्रहरू प्रहार गर्न थाले, तर डाँकाहरूको प्रहारबाट आफूमा कुनै असर नपरेपछि उसलाई अचम्म लाग्यो । अझ पछि त डाँकाहरू उसलाई आक्रमण गर्न छाडेर आफू आफूमै झगडा र आक्रमण गर्न थाले । त्यही बेला एक अलौकिक शक्ति प्रकट भयो । उक्त शक्तिका कारण सबै डाकाको मृत्यु भयो । उसले अलौकिक शक्तिसँग सोध्यो, मेरो रक्षा गर्ने को हो ?

    जवाफ मिल्यो, पुर्वजन्मको आमलकी एकादशी व्रतको प्रभावले तिम्रो रक्षा भगवान् विष्णुले गर्नुभयो भन्दै आकाशवाणी भयो । यस्तो सुनेर उ सारै विष्णु भगवान्प्रति झन् धेरै कृतज्ञ बन्यो । सदा लागि विष्णुभक्त भई समर्पित बनेको पौराणिक कथा छ । पछि आएर राजा चित्र सेनले आफ्ना समस्त प्रजाहरूलाई आमलकी एकादशीको कथा बताए । हजारौँ वर्षदेखि सुन्दै सुनाउँदै आएको आमलकी एकादशीको यो व्रत कथासँगै आजका लागि शव्दमालालाई यहीँ विसर्जन गर्दछु ।


    -हाम्रो पात्रोका लागि सुयोग ढकाल



    आउँदा दिनहरु

    ज्योतिषहरू

  • call
    TALK TO JYOTISH
  • राशीफल

    साहित्य / ब्लग

    Liked by
    Liked by
    0 /600 characters
    Hamro Patro - Connecting Nepali Communities
    Hamro Patro is one of the first Nepali app to include Nepali Patro, launched in 2010. We started with a Nepali Calendar mobile app to help Nepalese living abroad stay in touch with Nepalese festivals and important dates in Nepali calendar year. Later on, to cater to the people who couldn’t type in Nepali using fonts like Preeti, Ganesh and even Nepali Unicode, we built nepali mobile keyboard called Hamro Nepali keyboard.